Feitelijk samenwonen: romantisch én risicovol? Waarom duidelijke afspraken de sleutel zijn tot een zorgeloos samenwonen.

Steeds meer koppels kiezen ervoor om samen te wonen zonder te trouwen of zonder hun relatie officieel te laten registreren. In de volksmond spreekt men dan van "samenwonen", maar juridisch gezien gaat het om ‘feitelijk samenwonen’. Deze samenlevingsvorm biedt veel vrijheid, maar biedt tegelijkertijd weinig tot geen wettelijke bescherming aan de partners.

In deze nieuwsbrief leggen we uit wat feitelijk samenwonen precies inhoudt. Welke risico’s eraan verbonden zijn, en hoe een samenlevingsovereenkomst u en uw partner meer zekerheid en gemoedsrust kan bieden.

* * *

1. Wat houdt feitelijk samenwonen precies in?

Wanneer twee mensen samen onder één dak leven zonder een huwelijk aan te gaan of zich te registreren als wettelijk samenwonend, spreken we van feitelijk samenwonen. Dit is de meest informele manier van samenleven. Er komt geen enkele vorm van registratie aan te pas waardoor de feitelijke samenwoonst geen automatisch juridisch statuut toekent aan de partners.

Dat betekent dat u en uw partner voor de wet gewoon twee afzonderlijke individuen blijven. U zal bijvoorbeeld niets van elkaar erven, geen automatisch recht op elkaars pensioen hebben en u wordt fiscaal niet als koppel beschouwd. Zelfs wanneer u jarenlang samenwoont, verandert dit niets aan uw juridische positie ten opzichte van elkaar.

*

2. Wat zijn de mogelijke gevolgen?

Op het eerste gezicht lijkt feitelijk samenwonen eenvoudig en vrij van verplichtingen. Maar in de praktijk kunnen er heel wat problemen ontstaan, vooral wanneer de relatie eindigt of wanneer één van de partners overlijdt. Denk bijvoorbeeld aan volgende situaties:

· U woont samen in een woning die op naam van één partner staat en u hebt samen geïnvesteerd in renovaties. Zonder bewijs of overeenkomst heeft u geen aanspraak op een vergoeding.

· U heeft samen meubels, kunst of huisdieren gekocht, maar er is geen duidelijke eigendomsverdeling.

· Eén van de partners komt te overlijden en de andere partner erft niets, tenzij er een testament is opgesteld.

In dergelijke omstandigheden ontstaan vaak misverstanden, conflicten of juridische discussies die eenvoudig vermeden hadden kunnen worden met voorafgaande duidelijke afspraken.

*

3. Wat is een samenlevingsovereenkomst?

Een samenlevingsovereenkomst is een privécontract tussen partners die feitelijk samenwonen. In deze overeenkomst legt u samen afspraken vast over het dagelijks samenleven, de verdeling van kosten en goederen. U kan ook schriftelijk vastleggen wat er moet gebeuren bij het beëindigen van de relatie of bij overlijden van één van de partners.

Zo’n overeenkomst kan volledig op maat worden opgesteld. U bepaalt dus zelf welke aspecten u wenst te regelen. Denk bijvoorbeeld aan de verdeling van de maandelijkse kosten (huur, boodschappen, energiefacturen), de verdeling van gezamenlijke aankopen zoals meubels, auto of huisdieren enz., afspraken omtrent de spaarrekeningen of gezamenlijke investeringen. Wat er dient te gebeuren wanneer één van u beslist om de relatie te beëindigen en apart te gaan wonen.

Daarnaast kan een samenlevingsovereenkomst ook bepalen welke goederen als gezamenlijk of als privé worden beschouwd, op welke manier conflicten opgelost worden bij een breuk. Zo vermijdt u dat het einde van uw relatie tot frustraties of langdurige juridische procedures leidt.

Let wel: een samenlevingsovereenkomst creëert geen erfrecht. Indien u uw partner ook bij overlijden financieel wil beschermen, dient u dit aan te vullen met een testament of andere vermogensplanning.

*

4. Waarom is een samenlevingsovereenkomst nuttig?

Een samenlevingsovereenkomst biedt duidelijkheid en rechtszekerheid. Deze zorgt ervoor dat beide partners hun rechten kennen, niet alleen tijdens de relatie, maar ook bij een eventuele breuk. Bovendien kan een duidelijke overeenkomst discussies en juridische procedures vermijden, hetgeen zowel tijd als geld bespaart.

Deze overeenkomst is ook bijzonder nuttig voor nieuw samengestelde gezinnen, waarin één of beide partners kinderen hebben uit een vorige relatie. Door afspraken vast te leggen over vermogensbeheer, kostenverdeling en eigendom, voorkomt u spanningen of misverstanden tussen (plus)ouders en (plus)kinderen. Ook voor koppels die samen een woning kopen of huren of investeren in een gezinsproject, biedt een samenlevingsovereenkomst een stabiel juridisch kader.

*

5. Conclusie: beter voorkomen dan genezen

Feitelijk samenwonen biedt veel vrijheid, maar weinig zekerheid. Een samenlevingsovereenkomst is een eenvoudige manier om die leemte op te vullen en problemen in de toekomst te vermijden. Hoewel het mogelijk is om zelf een samenlevingsovereenkomst op te stellen, kiezen veel koppels ervoor om zich te laten begeleiden door een advocaat. Een juridisch expert kan u helpen om niets over het hoofd te zien en ervoor zorgen dat uw afspraken duidelijk, evenwichtig en juridisch correct zijn. Of u nu net samenwoont of al jaren een huishouden deelt: het is nooit te laat om goede afspraken te maken.

* * *

Heeft u na het lezen van deze nieuwsbrief nog vragen over het samenlevingscontract? Of wenst u samen met uw partner over te gaan tot de opmaak van dergelijk contract onder deskundige begeleiding? Neem dan gerust contact met ons op via info@lijnrecht.be, www.lijnrecht.be, via onze sociale media of via telefoon op het nummer 012/26.22.22. Wij staan met een uitgebreid team klaar om al uw vragen te beantwoorden.

Stéphanie VANDORMAEL                                                             Griet MEBIS
Advocaat                                                                                        Advocaat-vennoot